In de rituelen van de Australische aboriginals is muziek van groot belang. Een van de belangrijkste instrumenten die veel wordt gebruikt door lokale stammen is de didgeridoo, die in staat is om eigenaardige geluiden in verschillende toonsoorten te produceren. Het is niet eenvoudig om erop te spelen, terwijl het originele instrument niet alleen door de inboorlingen wordt beheerst, maar ook door westerse muzikanten.
Didgeridoo: uiterlijk en kenmerken
De naam "didgeridoo" werd bedacht door Europeanen die het Australische continent bezochten. Het lijkt op de geluiden die deze lange pijp maakt. De inboorlingen noemen hun nationale instrument zelf "yedaki". Uiterlijk lijkt het op een lange brede pijp of pijp. Het smalle uiteinde wordt in de mond genomen om de gewenste geluiden te produceren, de bel aan het andere uiteinde is matig breed.
De tool is heel eenvoudig te maken. Tijdens perioden van droogte eten vraatzuchtige termieten eucalyptusbomen van binnenuit op en laten ze een sterke schil achter. Aboriginals vinden ze, snijden ze af, reinigen de interne holtes van stof, trimmen of slijpen indien nodig. De lengte van de didgeridoo varieert van 1 tot 3 meter. In sommige gevallen wordt het smalle uiteinde geleverd met een mondstuk van bijenwas. De buitenkant van de pijp is versierd met patronen in felle contrasterende kleuren. Meestal worden zwarte, rode, gele verven gebruikt. Aan de tekening op de didgeridoo kun je zien tot welke stam het instrument behoort. Trompetten zijn wijdverbreid in het noorden van Australië en worden gebruikt voor rituele en ceremoniële doeleinden.
Het geluid van Yedaki wordt door Europeanen gedefinieerd als 'luid en vreemd'. Elke pijp kan slechts één noot produceren, maar vanwege de eigenaardigheden van de structuur en de vaardigheid van de uitvoerder kan het timbre variëren. In die zin lijkt de didgeridoo op instrumenten als de joodse harp of het orgel. Tot op zekere hoogte lijkt het op de menselijke stem met zijn rijkdom aan modulaties. Tijdens de rituelen creëert Yedaki een zekere mystieke sfeer, waardoor de luisteraar in trance raakt.
De moderne geneeskunde gelooft dat spelen met yedaki erg nuttig is. Het traint de ademhaling, verhoogt de longcapaciteit, helpt bij het wegwerken van snurken, ziekten van de bovenste luchtwegen. Muziekinstrumentoefening kan slaperigheid helpen verminderen en slaapapneu voorkomen.
Instrument geschiedenis
De didgeridoo is een vrij oud instrument, maar de exacte tijd van zijn uitvinding is onbekend. Etnografen geloven dat het product de Yurlungur-regenboogslang symboliseert. Dit wordt aangegeven door de vorm van het instrument en de felle kleur.
Oude stammen gebruikten Yedaki in een van de belangrijkste rituelen - Korabori. Monotone krachtige geluiden met merkbare trillingen droegen bij aan het in trance gaan. Alleen mannen namen deel aan de ceremonie, ze beschilderden lichamen met gekleurde patronen, versierden zichzelf met veren en amuletten. Er is een mening dat de didgeridoo ook werd gebruikt bij paringsspellen: het geluid van het instrument had een bepaald effect op vrouwen.
Hoe speel je de didgeridoo
De meeste Europeanen die geluid uit de didgeridoo proberen te krijgen, krijgen iets dat lijkt op het gezoem van een pioniersbugel. Het geluid is hard en onaangenaam, nauwelijks geschikt voor religieuze rituelen. De meesters slagen er echter in om de gewenste noot te extraheren door deze te laten trillen.
De moeilijkheid ligt in het feit dat je voor het spel je ademhaling moet trainen. Het moet continu zijn, de sterkte van het geluid hangt af van de intensiteit en diepte van de inademing, evenals van het volume van de longen. Aboriginals beoefenen een speciale oefening die het snuiven van een paard imiteert. Zodra je de bewegingen van je wangen, lippen en tong onder de knie hebt, kun je beginnen met het oefenen van het spel.
Het mondstuk wordt in de mond genomen, na een diepe inademing volgt een krachtige, gelijkmatige uitademing. In dit geval moeten de spieren ontspannen zijn. Hoe intenser de ademhaling, hoe luider de didgeridoo klinkt.
De belangrijkste methode van het spel is te laat. De lucht wordt gelijkmatig uitgeademd in korte of langere schokken, de continuïteit van dergelijke uitademingen zorgt voor een bepaalde melodie. Extra boventonen kunnen worden geëxtraheerd met de tong die meebeweegt met de klapband. Tussendoor kan de muzikant met zijn tong tegen het mondstuk klikken of tikken. Sommige artiesten onderbreken het spel door de stemmen van dieren te imiteren. Al deze geluiden moeten worden gecombineerd tot een doordachte compositie.
Gamma in verschillende toonsoorten kan niet uit het instrument worden gehaald. Hij kan slechts één noot produceren. Welke hangt af van de parameters van het instrument. Enorme pijpen met smalle hals, die op de grond rusten, stoten lage bastonen uit, kort en breed klinkend hoog en schel.
Een oud instrument in een moderne opstelling
Westerse musici ontdekten begin vorige eeuw de didgeridoo. Moderne instrumenten zijn behoorlijk divers: naast de klassieke versies zijn er modellen met een brede bel, langwerpig, verkort, spiraal. Een andere populaire variant is de DJbox, die meerdere pijpen combineert met verschillende geluiden.
Een interessante optie is didgeribon. Het is een hybride van de klassieke didgeridoo en trombone. Het bestaat uit twee buizen die in elkaar zijn gestoken, vergelijkbaar met een telescopisch mechanisme. Het instrument is gemaakt van aluminium en geschilderd in de kleuren die traditioneel zijn voor Australische aboriginals: rood, zwart, geel. Dankzij het telescopische mechanisme kan de muzikant tijdens het spelen de lengte van de buis veranderen, waardoor het volume en de toon van het geluid variëren.
Er zijn andere opties voor de tool:
- een didgeridoo met gaten, die uiterlijk doet denken aan een fluit;
- idaki met kleppen als een saxofoon;
- een instrument met een zeer lang, ovaalvormig mondstuk en een gelijkmatig verwijdend mondstuk.
Dankzij aanpassingen kan een gewone trompet verschillende geluidsopties produceren. Het is moeilijker om zo'n didgeridoo te spelen, maar een ervaren muzikant kan nieuwe interessante melodieën spelen. Dergelijke instrumenten worden niet gebruikt voor rituele doeleinden, hun doel is om muzikale composities te maken in combinatie met drums, gitaren, synthesizers.
De pionier van de didgeridoo voor de westerse wereld was muzikant en componist Steve Roach. Hij leerde de kunst van het maken van geluiden van yedaki van de Australische stammen. De regie is ontwikkeld door Richard James, die zijn eigen bewerking van het didgeridoogeluid aanbood. De compositie in etnostijl die hij creëerde was erg populair in Britse nachtclubs.
Tegenwoordig wordt de Australische "pipe" gespeeld door vertegenwoordigers van verschillende landen. Populaire artiesten zijn onder meer de Fransman Zalem Delarbre, die beatboxtechnieken combineert met geluidsprocessors. De muzikant is de grondlegger van de wiebelstijl.
Dubravko Lapline uit Kroatië geeft de voorkeur aan gigantische didgeridoo's met een lengte tot 7 m. Het spel onderscheidt zich door geluidskracht en variatie: de muzikant breekt vaak weg van het mondstuk en vult de compositie aan met zijn eigen stem en een hele combinatie van geluiden gecreëerd door het diafragma. Een van de beroemdste populariseerders van de didgeridoo, de Australiër Charlie McMahon, vond een speciale microfoon uit die speciaal voor dit instrument was ontworpen. Het apparaat registreert geluid direct in de mondholte en versterkt het aanzienlijk. McMahon richtte een groep op die didgeridoo, gitaren en synthesizers speelt en neo-folkmuziek uitvoert.
Didgeridoo is ook populair onder Russische artiesten van etnische muziek. Alexey Klementyev, een van de populariseerders van dit instrument, geeft de voorkeur aan een percussiestijl die de tradities van Europese artiesten voortzet. De muzikant richtte een didgeridooschool op in Kazan, treedt op bij uitwedstrijden en shows. De Moskouse artiest Roman Termit is de oprichter van de Australische school en het jaarlijkse didgeridoofestival. De muzikant promoot niet alleen het instrument, maar ontwikkelde ook handleidingen voor de auteur om te leren hoe het instrument te bespelen.
De didgeridoo is een van de oudste instrumenten en past met succes in moderne muziekstijlen. Dankzij zijn spectaculaire uiterlijk en ongewone klank zal de Australische trompet niet onopgemerkt blijven op folkloristische festivals en concertzalen.
